Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku założone zostało w 1958 r.

Park Etnograficzny o powierchni 38 ha jest podzielony jest na sektory odpowiadające dawnym grupom etnograficznym: góralskie budownictwo Bojków i Łemków zlokalizowano w wyżynnej i zalesionej części skansenu, natomiast budownictwo Dolinian usytuowane jest na płaskiej równinie nad Sanem.

Obiekty charakterystyczne dla rolniczych wsi Pogórzan podzielono na dwa sektory: obejmujący Pogórze zachodnie (okolice Krosna, Jasła i Gorlic), położony na pagórkowatym terenie w płn.-zach. części parku, oraz prezentujący zabudowę Pogórza wschodniego, o bardziej równinnym ukształtowaniu terenu, zlokalizowany nieopodal Dolinian, na równinie w pobliżu Sanu.

Wśród eksponowanych obiektów najwięcej jest budynków mieszkalnych i mieszkalno-gospodarczych. Jednym z najstarszych jest dom z Dąbrówki k. Sanoka (w izbie na tragarzu data: 1681, część gospodarcza domu znacznie późniejsza – z XIX w.). Z Klimkówki, Komańczy, Pielgrzymki czy Korczyny pochodzą natomiast bezkominowe chałupy dymne.

W sektorze łemkowskim spośród budynków mieszkalnych szczególne zainteresowanie wzbudza jednobudynkowa zagroda z Komańczy pochodząca z 1885 r., stanowiąca typowy dla tego regionu przykład budynku mieszkalno-gospodarczego, tzw. chyży, wraz ze znajdującym się nieopodal spichlerzykiem. Obiekty sakralne reprezentuje tu zachodniołemkowska cerkiew z Ropek, wzniesiona w 1759 r., przebudowana w końcu XIX w.

W sektorze Bojków usytuowany jest m.in. zespół cerkiewny z Rosolina, złożony z cerkwi (fundacji właściciela wsi Onufrego Giebułtowskiego), postawionej w 1750 r., dzwonnicy i kostnicy. Rosolińska cerkiew nie jest typowym przykładem sakralnego budownictwa bojkowskiego. Wykazuje natomiast wyraźne wpływy architektury zachodniej. Styl bojkowski reprezentuje cerkiew z Grąziowej z 1732 r., wzniesiona z fundacji Grzegorza Kolosterskiego. Świątynia ta jest trójdzielna, dwukondygnacyjna, nakryta trzema kopułami, otoczona szerokim okapem. Wewnątrz zachowała się polichromia z 1735 r. wykonana przez Stefana Paszeckiego.

W sektorze Dolinian i Pogórzan Wschodnich część obiektów zniszczył wielki pożar w 1994 r. Spłonęło wówczas 15 obiektów wraz z wyposażeniem, m.in. niezwykle cenna olejarnia z Baryczy. W miejscu spalonych domów postawiono już kilka budynków przeniesionych z Nowosiółek, Tyrawy Solnej i Raczkowej. W sektorze Dolinian przetrwał m.in. budynek remizy strażackiej z Lipinek z 1934 r. z oryginalnym wyposażeniem wnętrza oraz karczma z Rogów. W sektorze Pogórzan Wschodnich budownictwo sakralne reprezentuje kościół z Bączala Dolnego, wybudowany w 1667 r. kosztem Jana Łętowskiego, właściciela wsi. Budowla nawiązuje do tradycji gotyckiego warsztatu ciesielskiego. Nawa i trójbocznie zamknięte prezbiterium są konstrukcji zrębowej, wieża – konstrukcji słupowo-ramowej. Wewnątrz zachował się oryginalny barokowy wystrój wnętrza.

W skansenie zgromadzono także znaczną ilość obiektów ludowego przemysłu, jak: młyny wodne, wiatraki, kuźnie. W latach 2001–04 zrealizowano w muzeum nową ekspozycję prezentującą obiekty i urządzenia związane z charakterystycznym dla krajobrazu kulturowego Podkarpacia przemysłem naftowym. Obiekty te zostały usytuowane w nowo utworzonym sektorze naftowym.

Atrakcją parku entograficznego jest też nowy sektor – Galicyjski Rynek.

Więcej informacji: www.skansen.sanok.pl

Zobacz wideo:

Zobacz na mapie:

Źródło informacji: Podkarpackie.Travel
Źródło zdjęcia ilustracyjnego: pixabay.com / Creative Commons